Ant Group, een spin-off van Alibaba, die voorheen luisterde naar de naam Ant Financial en daarvoor naar de naam van z’n belangrijkste app Alipay, zal waarschijnlijk de grootste beursgang ooit worden. Volgens berichten wil Ant $35 miljard ophalen, dat is meer dan de huidige recordhouder, het Saudi-Arabische staatbedrijf Saudi Aramco, eind vorig jaar ophaalde ($29,4 miljard).
Ant Group is een bedrijf dat is gebouwd op (en onder) wantrouwen. Dat is al te herkennen in de oorsprong van het bedrijf.
Wantrouwen in e-commerce: Alipay
Na eerst succesvol het wereldwijde sourcingplatform Alibaba te hebben gelanceerd, werd er tijdens de SARS-crisis in 2003 in het geheim gewerkt aan Taobao. Dit platform voor consumenten zou de strijd aangaan met eBay, dat kort daarvoor actief was geworden op de Chinese markt. Een probleem waar Jack Ma en z’n collega’s tegenaan liepen was het diepgewortelde wantrouwen in de Chinese samenleving. Gebrek aan vertrouwen bij zowel kopers als verkopers zorgde ervoor, dat er niet zomaar met elkaar gehandeld werd, zeker niet via een nieuw kanaal als het internet. Voor de consument was het risico om na betaling goederen van slechte kwaliteit, namaak, of nog erger helemaal géén product te ontvangen te groot. De consumentenbescherming was (en is) niet zo ver ontwikkeld als bij ons, dus het zou veelal betekenen dat men het geld kwijt zou zijn. Tegelijkertijd vertrouwden de verkopers er niet op dat de consument het geld zou overmaken na ontvangst van het pakketje en wilden zonder voorafbetaling dus niets versturen.
Om deze impasse te doorbreken ontwikkelde Alibaba een online betaalplatform genaamd Alipay. Op dat platform konden kopers en verkopers zonder deze belemmering handelen. Bij een aankoop betaalde de consument en werd het bedrag tijdelijk geparkeerd (escrow) bij Alipay. Na ontvangst en acceptatie van het pakket kon de koper de betaling vrijgeven. Bij het niet terugtrekken van de betaling binnen een bepaalde termijn, werd het bedrag overgemaakt naar de verkoper. Alipay was daarmee een van de succesfactoren van e-commerce in China en tevens een van de redenen dat eBay, welke niet tijdig beschikte over een vergelijkbare betaalmogelijkheid, uiteindelijk met de staart tussen de benen China verliet.
Alipay ontwikkelde zich – mede dankzij de beroerde alternatieven van de Chinese banken – tot het meest populaire betaalmiddel voor online shopping. In 2009 werd de mobiele app van Alipay gelanceerd. In 2013 integreerde Tencent haar online betalingsplatform in haar populaire chat-app WeChat en daarmee ontstond WeChat Pay. In het marketinggeweld van de ‘oorlog van de rode enveloppen’ die daarna tussen Alipay en WeChat Pay ontstond verloor Alipay uiteindelijk flink marktaandeel aan Tencent: het daalde van 75% naar 55%. Alipay’s marktaandeel is sinds 2017 blijven schommelen rond die 55%, terwijl Tencent zo’n 40% van de markt in handen hield. Zo ontstond in de markt voor digitale en mobiele betalingen een duopolie.
Zowel Alipay als WeChat hebben zich in het afgelopen decennium ontwikkeld tot superapps met een uitgebreid ecosysteem. Diverse diensten van de Alibaba Group, zoals maaltijdbezorging door Ele.me, leenfietsen van Hellobike, reisplatform Fliggy en e-commerceplatform Taobao zijn geïntegreerd in de app. WeChat, Alipay en inmiddels ook Meituan’s app vechten daarmee om de gunsten van de consument die vrijwel alle diensten en producten die hij in z’n dagelijks leven nodig heeft kan aanschaffen via deze superapps.
Wantrouwen in Jack Ma: afsplitsing van Alipay
Even een stapje terug in de tijd. Toen bij Alibaba Group plannen ontstonden voor een Amerikaanse beursgang besloot Jack Ma Alipay in 2011 af te splitsen van Alibaba Group. De beredenering van Ma was, dat het onmogelijk was om Alipay mee te nemen als onderdeel van een Amerikaanse beursgang, aangezien de Chinese overheid geen buitenlandse investeringen in de Chinese financiële sector zou toestaan. De beslissing van Ma is altijd erg controversieel geweest, vooral omdat hij het deed zonder overleg met Alibaba’s grote investeerders Yahoo en Softbank. Het werd hem tot op de dag van vandaag voor veel mensen niet in dank afgenomen. Tijdens een ‘ask me anything’ vragensessie met voormalig Alibaba-medewerker Porter Erisma, die ook de film Crocodile in the Yangtze maakte en het boek Alibaba’s World schreef, kreeg Erisman in 2015 de vraag ‘Is er iets dat je over Alibaba of Jack Ma had willen schrijven, maar niet gedaan hebt”. Erisman’s antwoord was:
“Weet je, iets dat ik zou willen toevoegen nu ik tijd heb om er over na te denken, betreft de Alipay-controverse. Ik zeg in het boek dat ik dacht dat het destijds de juiste beslissing was om Alipay uit Alibaba Group te halen om het te beschermen tegen lokale regelgeving. Ik denk dat het Alipay heeft gered. Maar wat ik eraan wil toevoegen, is, dat ik denk dat Alibaba (en Jack Ma) ook een oplossing moet bieden voor hoe ze zijn omgegaan met de aandelen die werden overgedragen aan lokale aandeelhouders. Ik denk dat Jack en de Alipay-aandeelhouders er alles aan moeten doen om de waarde van de Alipay-aandelen terug te geven aan de aandeelhouders van de Alibaba Group en, als dat door regelgeving te moeilijk wordt, moet het geld worden besteed aan een goed doel dat de samenleving van nut is.”
Voorafgaand aan de beursgang van Alibaba Group in 2014 kwamen Yahoo en het bedrijf tot een deal, waarbij Alibaba, en daarmee de aandeelhouders, recht had op een aandeel in de opbrengst van Alipay. Alipay betaalde Alibaba daarbij een vergoeding voor diensten. Maar in 2018 kwam er een einde aan toen Alibaba Group een flink aandeel nam in Ant (Alibaba Group bezit momenteel ongeveer eenderde van de aandelen in Ant Group). Nogal merkwaardig, want Alibaba was deels eigendom van buitenlandse investeerders en die mochten toch niet investeren in China’s financiële sector?
Men blijft dus skeptisch over Ma’s beredenering. Maar het lijkt erop, dat Porter Erisman toch een beetje krijgt waar hij op gehoopt had. Jack Ma heeft aangegeven zijn aandeel in Ant Group te willen terugbrengen tot 8,8% en 611 miljoen aan aandelen te zullen doneren aan goede doelen. Wel houdt Ma een aandeel van 50,52% in de stemrechten en daarmee volledige zeggenschap over Ant Group.
In 2014 werd de naam van het bedrijf veranderd van Alipay naar Ant Financial. Om het predikaat van fintechbedrijf af te schudden en te benadrukken dat Ant vooral technologische diensten levert aan andere financiële dienstverleners werd de naam in mei 2020 nogmaals gewijzigd naar Ant Group.
Wantrouwen in kredietwaardigheid: Sesame Credit
Een belangrijk gemis in de Chinese markt waren leningen voor consumenten en kleine ondernemers. De staatsbanken beschikten over onvoldoende informatie over individuen om een betrouwbare inschatting te kunnen maken of een lening terugbetaald zou worden, zogenaamde credit scoring. Dit is een gangbare praktijk bij financiële instellingen; op basis van een risicoprofiel wordt bepaald of er een lening verstrekt kan worden en onder welke voorwaarden.
Ant beschikte over een enorme hoeveelheid data over de gebruikers van Alipay en de datauitwisseling met Alibaba Group. Met deze gegevens kon het bedrijf, beter dan de banken, betrouwbare credit scoring uitvoeren. Die credit scoring wordt sinds 2015 ingezet onder de naam Sesame Credit (Zhima Xinyong) en gekoppeld aan Alibaba’s e-commerceplatformen. Wat ontstond was een kruising tussen een financiële credit rating en een loyaliteitsprogramma (zoals ik in 2016 beschreef) dat helaas nogal eens wordt verward met China’s sociaal kredietsysteem. Op basis van je transacties binnen de Alibaba- en Ant ecosystemen geeft Sesame Credit je een score en hoe hoger de score, des te meer voordeeltjes zijn er te behalen binnen datzelfde ecosysteem (vandaar loyaliteitsprogramma) en is het makkelijker om een lening te krijgen, of te kopen op krediet (credit rating). Ant stimuleerde het gebruik van Sesame Credit door haar gebruikers in staat te stellen de score met elkaar te delen (wat veelvuldig gedaan werd als deze hoog genoeg was) en zelfs te publiceren op datingsites. Want mensen die op zoek zijn naar een partner hebben behoefte aan vertrouwen in de financiële stabiliteit van hun potentiële partner.
De overheid vond overigens dat Sesame Credit wegens belangenverstrengeling geen volwaardig systeem had voor het bepalen van kredietwaardigheid. Wel zou Sesame Credit als een van de bronnen worden gebruikt voor een credit rating systeem dat in samenwerking met de Bank of China en een aantal andere dienstverleners, waaronder Tencent, werd opgezet onder de naam Baihang. In 2019 waren er echter berichten dat zowel Ant als Tencent geen data wilden delen met Baihang.
Wantrouwen in beursgang van Chinese bedrijven
Het schandaal rondom Luckin Coffee, dat een groot deel van zijn omzet in 2019 verzonnen bleek te hebben en gebruikt had tijdens een aantal extra financieringsronden na eerder jaar in Amerika naar de beurs te zijn gegaan, heeft het imago van Chinese beursgangen geen goed gedaan. Luckin’s aandelenkoers, die op z’n hoogtepunt meer dan $50 was, stortte in naar minder dan $3. Ook het nieuwsaggregatieplatform Qutoutiao (niet te verwarren met Bytedance’s Toutiao), het online onderwijsplatform GSX Techedu en Baidu’s videoplatform iQiyi werden het afgelopen jaar beschuldigd van frauduleuze praktijken.
De Amerikaanse autoriteiten hebben maatregelen aangekondigd om meer controles uit te kunnen oefenen op de boeken van Chinese bedrijven die in de V.S. de beurs op willen. Shanghai heeft echter sinds enige tijd een eigen beurs, Star Market, en Hong Kong heeft z’n voorwaarden voor een beursgang aangepast, waardoor het voor Chinese bedrijven aantrekkelijker wordt om binnen de eigen landsgrenzen de financiering binnen te halen. Dit, en de huidige vijandige houding van de V.S. richting China, heeft de Ant Group eieren voor z’n geld doen kiezen. De beursgang zal in Shanghai en Honk Kong plaatsvinden.
In het volgende deel van deze serie over Ant Group nemen we de diverse onderdelen van het bedrijf verder onder de loep.
Lees alle artikelen in deze serie.