Twee weken geleden lazen we hoe in China online statistieken gemanipuleerd worden. Verkopers op e-commerceplatforms roepen de hulp in van ‘brushers’ die tegen betaling neprecensies schrijven en waterlegers worden ingehuurd voor het plaatsen van positieve reacties op overheidsbeleid of commerciële producten en diensten. In dit tweede artikel kijken we naar drie andere oplichtingspraktijken: zombies, click farms en manipulatie van virtuele cadeautjes op livestreamingplatforms.
Zombies – heeft hij echt zoveel volgers?
Het hebben van veel volgers op social media geeft aanzien. Het stimuleert meer mensen om je ook te volgen. En het heeft in sommige gevallen zelfs monetaire waarde, bijvoorbeeld als je als blogger je bereik vermarkt naar merken en bedrijven door hun producten positief te recenseren of op een andere manier onder de aandacht van je volgers te brengen. Hoe groter je bereik des te meer geld je daarvoor kunt vragen. In China (maar ook erbuiten) bestaan bedrijven die social-media-volgers verkopen. Ze zijn in het verleden zelfs verhandeld op het e-commerceplatform Taobao van Alibaba. Meestal zijn dit zombieaccounts; social-media-accounts die softwarematig zijn aangemaakt en waar geen daadwerkelijk persoon achter zit. Zombieaccounts zijn meestal snel te herkennen aan een naam met veel cijfers erin, het feit dat ze geen foto hebben en zelf geen berichten plaatsen. Ze worden niet alleen gebruikt als volgers maar ook om artikelen te lezen en ‘likes’ te geven om zo de schijnbare populariteit van een account op te schroeven.
Westerse bedrijven die de fout maken een Chinees marketingbureau in te huren om volgers voor hen te werven komen vaak bedrogen uit. Veel van die volgers blijken achteraf zombieaccounts te zijn en schaden de reputatie meer dan ze goeddoen. Maar zelfs als je niet bewust volgers koopt kun je opgezadeld raken met een groot aantal zombie volgers. De bedrijven die ze verkopen laten de zombieaccounts namelijk meer social-mediaaccounts volgen dan alleen de klanten aan wie ze hen verkopen, in een poging ze realistischer te laten lijken. Zo raakten de Canadese ambassade en Yale University opgezadeld met grote aantallen zombies.
Sina Weibo, China’s grootste microblog, lag de afgelopen jaren regelmatig onder vuur vanwege zombieaccounts. In 2012 bleek bijna de helft van de retweets op het platform afkomstig te zijn van zombies en in 2014 werd aangetoond dat slechts 5% van de accounts op Sina Weibo eigen berichten verstuurt, een duidelijke indicator voor een groot aantal zombieaccounts.
Click farms – kloppen die downloads, views en likes wel?
Een click farm is een onderneming die voor klanten downloads, clicks en likes genereert. Ook hier is het doel een website, verkoper of app succesvoller en betrouwbaarder te laten lijken dan in werkelijkheid het geval is. In mei verschenen er foto’s en een video online van een Russische man die zo’n click farm bezocht. Rekken vol smartphones met flitsende schermen – volgens het bericht had de click farm in Shenzhen er 10.000 – toonden hoe door middel van software online statistieken in WeChat en andere platforms worden gegenereerd door het klikgedrag van consumenten te simuleren.
In 2015 toonde de website Tech in Asia een vermeende prijslijst voor dergelijke diensten: 70.000 RM (ruim €9.000) om in de top 10 van gratis apps te komen en 405.000 RMB (ruim €50.000) per week om er te blijven. Tech in Asia meldde dat er diverse Taobao-shops waren die manipulatie van app-stores aanboden. Twee jaar later zijn ze nog steeds makkelijk te vinden.
Click farm shops op Alibaba’s Taobao marktplaats.
In juni arresteerde de Thaise politie drie mannen die in Thailand een click farm runden. Het drietal, dat views en ‘likes’ op WeChat verkocht, gebruikte bijna 500 telefoons en had een voorraad van zo’n 350.000 simkaarten van Thaise telecomproviders. Het illustere trio opereerde vanuit Thailand omdat het binnen China niet mogelijk is meer dan één WeChat-account te gebruiken op een smartphone (een ‘probleem’ dat overigens met illegale software ook te omzeilen is).
Ook online videoplatforms zijn onderhevig aan click farms. Sixth Tone deed vorig jaar verslag van een bedrijf dat ‘videopromotie’ aanbiedt en voor slechts 1 RMB (minder dan een euro) 10.000 vertoningen kan genereren op het videoplatform Youku. Meer vertoningen geven de makers van de online TV-series meer aanzien, maar resulteren ook in meer advertentieinkomsten voor de videoplatforms zelf. Ook worden dergelijke diensten soms ingezet door de videoproducenten om potentiële investeerders om de tuin te leiden.
Manipulatie van virtuele cadeaus – krijgt ze echt zoveel geschenken?
En nu we het toch over online video hebben, er is ook nog de manipulatie van livestreaming video. In 2015 beschreef ik hoe hostesses op livestreamingplatform YY.com geld verdienen via virtuele cadeautjes die ze van hun kijkers ontvangen. Kijkers kopen virtuele presentjes in verschillende prijsklassen om aan de hostess te schenken en daarmee hun eigen status te verhogen of haar aandacht te krijgen. De opbrengst van de verkopen van zulke cadeautjes wordt verdeeld tussen het platform en de hostess.
De groei in de livestreamingbusiness is de laatste jaren geëxplodeerd. Op diverse platforms zijn er zogenaamde wang hong, oftewel internet celebrities te vinden die een enorm bereik aan fans hebben en door bedrijven en merken worden ingezet als KOLs (Key Opinion Leaders). Zoals al aangegeven bij de bespreking van zombies is de waarde van een KOL afhankelijk van het bereik in volgers. Het zal dan ook geen verrassing zijn dat de statistieken regelmatig gemanipuleerd worden.
KOLs werken vaak samen met bureaus die hen vermarkten naar genoemde bedrijven en merken. In een recente podcast van China Tech Talk doet Lauren Hallanan een boekje open over deze industrie. Lauren is zelf enige tijd een videostreaming hostess geweest op een aantal Chinese platforms en verdiende op sommige dagen enkele duizenden RMBs via virtuele cadeaus van haar kijkers. In de podcast vertelt Lauren over haar livestreams op het platform Momo.
Lauren Hallanan
“Er zijn mensen die veel meer verdienden dan ik. Dat wil zeggen… ze krijgen het geld, maar niet alles komt van hun kijkers. Een groot deel van het bedrag komt eigenlijk van bureaus. Toen ik met Momo werkte werd ik geworven door een bureau dat samenwerkt met Momo. Het bureau zoekt interessante livestreamers, coacht hen en treedt op als management. Om ervoor te zorgen dat hun livestreamers meer kijkers of een hogere ranking krijgen zetten deze bureaus mensen in die zich voordoen als een reguliere kijker. Vervolgens geven ze de livestreamer geschenken om het geven van virtuele cadeautjes op gang te brengen. Het kuddegedrag in China is groot; als ze zien dat iemand een livestreamer veel cadeautjes geeft denkt de rest dat ze het waard moet zijn. En dan wil men laten zien dat ze meer kunnen geven dan een ander. Als je op een dag niet veel giften krijgt stuurt het bureau een medewerker naar je livestream om die onderlinge concurrentie aan te jagen.”
“Veel van het geld dat livestreamers ontvangen komt dus eigenlijk van het bureau. Soms weet de livestreamer wie die mensen zijn, maar soms ook niet. Ik werkte ooit met een bureau dat me zou ondersteunen, maar toen ik daar niks van merkte maakte ik er een opmerking over tegen een medewerker van het bureau. De reactie was ‘ken je die kijker die steeds terugkomt en cadeaus geeft?’. Ik gaf aan dat ik hem kende en verbaasd was dat hij zoveel cadeaus gaf maar nooit iets tegen me zei. ‘Dat ben ik!’. Soms zie je bij een hostess een enorm aantal kijkers maar heel weinig reacties. Dan weet je vrijwel zeker dat het geen echte kijkers zijn.”
De praktijken die in deze twee artikelen behandeld zijn beperken zich overigens niet tot China en komen ook in de rest van de wereld voor. Maar nergens op een dergelijke schaal en zo sterk georganiseerd als in China.