Voordat ik in 2011 naar China vertrok had ik ze in Nederland her en der wel eens gezien. Maar behalve enkele QR-codes in musea die je snel naar een website konden sturen voor meer (multimedia-) informatie kon ik me niet direct een handige toepassing herinneren. Ik verbaas me zelfs nu nog over QR- codes op vrachtwagens; alsof ik achter het stuur niets beters te doen heb dan QR-codes scannen. Vakspecialisten zijn het er dan ook over eens dat QR-Codes in het westen nooit echt populair zijn geworden door het gebrek aan praktische toepassingen. Hoe anders is dat in China…
De Japanse uitvinding van de QR-code stamt al weer uit 1994 en was oorspronkelijk bedoeld om snel autoonderdelen mee te identificeren. Het voordeel van QR-codes ten opzichte van barcodes was, dat er vele malen meer informatie in opgeslagen kon worden. Uiteindelijk werden QR-codes vooral gebruikt als grafische weergave van een websiteadres; het scannen van een QR-code stuurde je direct naar een landingspagina, wat een hoop typewerk scheelde in je mobiele browser. Maar geliefd waren ze zeker niet. De noodzakelijke afmeting en het geblokte uiterlijk maakte ze nu niet het meest esthetische element van marketingcommunicatie.
Onderzoek door We Are Social wees uit dat 50% van de internetgebruikers in China wel eens QR-codes scant. In de Verenigde Staten ligt dat aantal op 13% en in Groot-Brittannië op 7%. Laten we eens kijken naar een paar toepassingsvoorbeelden van QR-codes in China, het land waar zelfs street food-verkopers QR-codes gebruiken!
Identificatie: Voor het inloggen op websites hoef je niet langer je gebruikersnaam en wachtwoord te onthouden. Je meldt je smartphone eenmalig aan bij registratie, scant voortaan een QR-code op de website en bevestigt daarmee je identiteit. Dit identificatieproces vindt automatisch plaats tussen de server en je telefoon. Op deze manier is het al sinds 2012 mogelijk om in te loggen in de webversie van WeChat.
WeChat-accounts: Chinezen zijn net als westerlingen geïnteresseerd in nieuws en promoties van hun favoriete merken. In het westen zien we bij merken of op menukaarten in restaurants vaak de tekst ‘Volg ons op Facebook’. Veel mensen vergeten dat, dus de conversie naar volgers is vaak laag. In China tonen merken en bedrijven overal prominent hun QR-code: op posters, in etalages, bij de kassa, op de menukaart, in advertenties in kranten en dagbladen, TV commercials, op tafels, op visitekaartjes, op websites, etc. Je kunt die direct scannen en volgt daarmee onmiddellijk het WeChat-account van het merk of bedrijf, waarna zij je frequent kunnen voorzien van promoties en informatie. Vaak wordt er een ‘incentive’ gegeven om de conversie te verhogen, b.v. een korting op je eerste bestelling of de kans om iets te winnen. Zelf heb ik ooit een presentatie voor zo’n 600 studenten afgesloten met een enorme QR-code op het projectiescherm. Ik had meteen ruim 100 nieuwe volgers in WeChat.
Toevoegen van contactpersonen: Het invoeren van een nieuwe contactpersoon in een social media platform is meestal een gedoe. Je moet zorgen dat je geen typefouten maakt en zelfs dan zijn er, vooral in China, mogelijk tientallen personen met vergelijkbare namen. In WeChat heeft elk account een QR-code. Wil je iemand toevoegen dan toont die persoon gewoon zijn QR-code op zijn telefoon. Na het scannen van de code wordt die persoon automatisch toegevoegd aan je contacten.
Long press: Kom je bij het lezen van content op je smartphone een QR-code tegen dan kun je die niet tegelijkertijd scannen. Toch zie je in WeChat veel berichten met QR-codes erin. Houd je die QR-code ingedrukt dan is het effect hetzelfde als het scannen van de code.
Quick payment: Je portemonnee kun je in China thuislaten. In supermarkten, restaurants en zelfs vending machines kun je met mobiele betaalapps als WeChat Wallet (sinds 2014) en Alipay (sinds 2011) betalen door een QR-code te scannen en op het scherm akkoord te geven voor betaling. Ben je een vriend geld schuldig? Dan kun je op dezelfde manier geld naar hem overmaken.
Strijd tegen namaak: Op verpakkingen tref je ook in Nederland vaak QR-codes aan die je meer informatie geven over het merk en het product. In China zijn er dusdanig veel voedselschandalen dat sommige producten een unieke QR-code hebben die de echtheid van het product garanderen. Ook bij medicijnen wordt dit principe veelvuldig toegepast.
WiFi delen: Xiaomi smartphones bevatten de mogelijkheid om de toegang tot een WiFi-netwerk met anderen te delen. Geen gedoe meer bij het verstrekken van passwords; wil je je netwerk delen klik dit dan aan in je instellingenmenu. Je gasten kunnen de QR-code die verschijnt dan scannen om toegang te krijgen. Ook bedrijven kunnen op deze manier klanten toegang geven tot hun WiFi-netwerk.
Check-in: QR-codes kunnen gebruikt worden om je aan te melden op locaties. De universiteit van Nanjing voerde in april bijvoorbeeld een controversieel programma in waarbij studenten stoelen in de bibliotheek konden reserveren door de QR-code op de stoel te scannen. Hiermee konden ze voorkomen dat een ander de stoel inpikt als ze heel even van hun plaats zijn.
 QR-Code in etalage |
 QR-Code op vending machine |
 QR-Code op stadsbus |
 QR-Codes in winkels |
Mobile versus desktop
Het grote voordeel van QR-codes is dat het niet langer nodig is tekst in te voeren op je telefoon. Het maakt een hoop zaken daardoor een stuk sneller en makkelijker. Vooral in het geval van Chinese tekst levert het een enorme tijdswinst op omdat invoeren van Chinees in smartphones en computers redelijk tijdrovend is. Daarnaast is het invoeren van website-adressen in ons alfabet ook niet altijd gemakkelijk voor Chinezen.
Een andere belangrijke reden waarom QR-codes zo populair zijn in China is dat apps als Alipay en WeChat, welke de gemiddelde Chinees meerdere keren per dag gebruikt, een ingebouwde QR- scanner hebben. Je hoeft dus geen aparte app te downloaden en je weet ‘m direct te vinden.
Voor wat betreft de lelijke vorm van QR-codes: Alibaba heeft enige tijd geleden flink geïnvesteerd in Visualead, een start-up die QR-codes een mooier uiterlijk geeft door er bijvoorbeeld een achtergrondplaatje in te verwerken. Het voorbeeld hiernaast laat een QR-code zien die de scanner naar de Youku-pagina, zeg maar de Chinese YouTube, van ChinaTalk leidt.
Comeback in het Westen?
Westerse ICT-bedrijven kopiëren steeds vaker functionaliteiten uit Chinese apps. WhatsApp heeft het, net als WeChat drie jaar eerder, al mogelijk gemaakt om met een ingebouwde QR-codescanner in de webinterface in te loggen. In december voegde Walmart de mogelijkheid tot mobiel betalen (Walmart Pay) toe aan de functionaliteit van haar Walmart-app. Ze koos daarbij voor de technologie van QR-codes. De reden voor Walmart om deze technologie te kiezen is dat niet elke telefoon beschikt over NFC (Near Field Communication) waarmee veel andere betaalsystemen werken. Ook PayPal biedt al enkele jaren de mogelijkheid om QR-codes te scannen en aankopen te doen. En eind december kondigden verschillende Nederlandse kranten aan dat het mogelijk wordt om mobiel te betalen met iDeal door een QR-code te scannen. De QR-code maakt dus langzaamaan een comeback…