– Op 11 april 2013 kwam ik na twee jaar in China terug in Nederland en deelde mijn kennis over de sociale media in dit land in een lezing tijdens de studiedag Social Media in 1 Day[i]. Tijdens deze lezing toonde ik het grote aantal sociale netwerken in China en vertelde dat er ongetwijfeld een aantal flinke veldslagen zouden gaan plaatsvinden tussen de grote partijen. De strijd om de ‘netizen’ is inmiddels flink losgebarsten in China.
De twee belangrijkste spelers in China op het gebied van sociale media zijn Sina en Tencent. Beiden beschikken ze over een microblog platform, of weibo zoals dat in China genoemd wordt, en beiden hebben ze naar schatting vijfhonderd miljoen gebruikers, hoewel het aantal dagelijks actief postende gebruikers op zo’n tien procent daarvan ligt.
Naast het weibo platform heeft Tencent nog twee andere belangrijke sociale media tools waarmee het gebruikers aan zich bindt. Allereerst is er het instant messaging platform QQ (ruim zevenhonderd miljoen gebruikers), voor veel Chinezen de eerste kennismaking met online communicatie. Daarnaast heeft Tencent het immens populaire WeChat (lokaal bekend als Weixin). Met name over deze laatste applicatie is de laatste tijd erg veel te doen.
WeChat versus Weibo
WeChat heeft inmiddels bijna vierhonderd miljoen gebruikers[ii]. Het is zonder twijfel de meest populaire mobiele app in China en timmert met veertig miljoen internationale gebruikers[iii] ook buiten de grenzen flink aan de weg. Hoewel het gebruik van WeChat, welke grotendeels vergelijkbaar is met Whatsapp, enorm verschilt van het gebruik van microblogs, wijzen experts erop dat het een enorme bedreiging is voor weibo. Immers, de Chinees kan z’n tijd maar één keer besteden en tijd die hij spendeert aan WeChat is niet beschikbaar voor weibo.
Daarnaast heeft WeChat ook een ‘moments’ functie waarop gebruikers korte berichtjes met foto’s in een tijdslijn kunnen plaatsen, wat de noodzaak tot gebruik van weibo een stuk kleiner maakt. WeChat zou daarmee op basis van ‘share of time’ concurreren met Sina Weibo maar tevens deels kannibaliseren op Tencent Weibo. WeChat berichten zijn alleen zichtbaar voor je eigen netwerk, terwijl weibo berichten publiek zijn. Experts wijzen daarom op het gevaar dat de sinds een aantal jaren actieve publieke opiniedeling op weibo zich terug zal trekken tot kleine vriendenclubjes en dat internet activisme, dat zo belangrijk wordt geacht als drijfveer voor politieke hervorming in China, daarmee zal afnemen.
WeChat versus telecomproviders
WeChat blijkt ook een bedreiging voor de grote mobiele telecomproviders als China Mobile en China Telecom. WeChat maakt gebruik van de mobiele internetverbinding en door de handige ‘hold to talk’-functie waarbij snel en makkelijk korte spraakberichten naar één of meerdere personen verstuurd kunnen worden, neemt het gebruik van sms-berichten en zelfs telefoongesprekken enorm af onder de klanten van de telco’s. Daarnaast neemt het openbare aantal wifi-netwerken en gebruik van smartphones via het wifi-netwerk bij de consument thuis zo sterk toe dat veel 3g-gebruikers hun mobiele databundel nauwelijks gebruiken.
China Mobile meldde in een markt waar het aantal mobiele gebruikers enorm blijft stijgen een dramatische 0,3 procent groei voor het eerste kwartaal van 2013 en een afname van gemiddeld gebruik van 3 procent. Het was dan ook geen verrassing dat die providers, welke in China nog staatsbedrijven zijn, begonnen te steigeren en een compensatie eisten voor de verliezen die ze door WeChat lijden. De staatsoverheid beseft zich waarschijnlijk echter dat WeChat een van de weinige innovaties is met een groot potentieel binnen en buiten China, want het Ministerie van Industrie en Informatietechnologie verklaarde recentelijk dat ze Tencent niet zou dwingen de telco’s te compenseren.
Alibaba koopt aandeel in Sina Weibo
Tencent heeft dan misschien QQ en WeChat, maar Sina heeft het meest populaire microblog en sinds mei 2013 tevens een samenwerkingsverband met het leidende Chinese e-commerce bedrijf Alibaba (meer daarover in hoofdstuk 34). Jack Ma, de oprichter van Alibaba, had zich in interviews in het verleden al laten ontvallen dat hij onder de indruk was van Sina en dat hij het jammer vond dat zijn eigen organisatie die markt niet had kunnen pakken. Alibaba investeerde 586 miljoen dollar in Sina Weibo voor een aandeel van 18 procent. Dit is een enorme financiële steun voor Sina, welke tot nu toe (net als andere sociale media platforms) moeite had met het monetariseren van haar platform.
Naar verwachting zal Alibaba het Sina Weibo platform inzetten om verkopen op haar consumentenplatform Taobao te stimuleren en de ‘big data’ van Sina Weibo gebruikers inzetten voor marketing- en onderzoeksdoeleinden. Zo zou men de gebruikers op basis van trends en content op de microblogs gerichte aanbiedingen voor producten op Taobao kunnen doen. Hoewel de onderhandelingen tussen Alibaba en Sina schijnbaar veertig vergaderingen vergden, waren slechts enkele dagen na de bekendmaking van de deal de eerste Taobao advertenties al zichtbaar op Sina Weibo. Ik ben benieuwd welk effect deze investering zal hebben op de strijd tussen Sina en Tencent’s Weibo en WeChat.
WeChat versus Whatsapp
Ook van buiten China komen er bedreigingen voor WeChat. In mei deed het gerucht de ronde dat WhatsApp bezig was met dezelfde ‘hold to talk’ functionaliteit die WeChat zo populair maakt.[iv] Programmeurs in Hong Kong zouden het verzoek hebben gekregen om ‘een aantal regels Chinese code’ te vertalen. Persoonlijk heb ik in de tijd dat ik in China zat nooit gebruik gemaakt van het in het Westen zo populair geworden WhatsApp. Van personen die zowel WhatsApp als WeChat gebruiken hoorde ik echter dat ze de voorkeur gaven aan WeChat. Niet alleen zou de functionaliteit beter zijn maar WeChat is ook nog eens honderd procent gratis (in aanschaf en gebruik).
In China maakte ik met al mijn vrienden, zowel Chinezen als expats, gebruik van WeChat en iedereen was er razend enthousiast over. Het is daarnaast een sympathieke app die blijft doorontwikkelen en enkele malen per jaar nieuwe functionaliteit toevoegt. De Chinese versie beschikt al over een handige agendering en reminderfunctie op basis van spraakberichten en in de volgende versie van de app staan onder andere een mobiele betaalservice (door middel van het scannen van qr-codes) en een social gaming platform op de planning. WeChat is daarmee als innovatie een redelijke zeldzaamheid in China en ik gun deze app dan ook het allerbeste.
[i] De presentatie is te bekijken en beluisteren op http://www.slideshare.net/edsander/social-mediainchina (in Engels).
[ii] Zie noot 5.
[iii] Zie noot 5.
[iv] Deze funtionaliteit is inmiddels toegevoegd maar werkt een stuk minder snel en handig dan in WeChat.