De titel van dit tweedelige stuk klinkt een beetje als het begin van een slechte grap in een talentenshow op RTL4, maar de enige overeenkomst is dat er ook hier weinig te lachen valt. Sommige Chinese artsen kunnen een bezoekje van een patiënt zelfs niet eens navertellen. Het Chinese medische stelsel kampt met forse problemen, welke steeds vaker op pijnlijke wijze duidelijk worden.
Geweld
Het aantal incidenten van geweld tegen en bedreigingen van medisch personeel is de afgelopen jaren enorm gestegen, van 10.000 in 2005 tot 17.000 in 2010. Eens in de paar maanden verschijnt een verontrustend bericht in de kranten.
Zo brak er in augustus 2011 in Nanchang een massale vechtpartij uit tussen medisch personeel en familie en vrienden van een patiënt die op de operatietafel was overleden. Een maand later stak een 54-jarige kankerpatiënt in Beijing na een meningsverschil zijn dokter 17 keer met een mes.
In april 2012 werd een dokter in de provincie Hunan 28 maal in zijn nek, borst en buik gestoken door een patiënt met resistente TBC. In november 2012 werd het vrouwelijke hoofd van een acupunctuurafdeling van een ziekenhuis in Tianjin om het leven gebracht met een bijl. En recent, in oktober 2013, stak een patiënt in Wenling, Zhejiang drie doktoren neer. Een van hen overleed.
Diezelfde week pleegde een andere patiënt zelfmoord door van het dak van een ziekenhuis in de provincie Liaoning te springen, nadat hij zijn dokter na een ruzie zes keer had gestoken met een mes.
Een onderzoek van McKinsey onder 6.000 artsen in 3.300 ziekenhuizen wees uit dat 59% van van hen ooit het slachtoffer is geworden van verbaal geweld en 6% van lichamelijk geweld door een patiënt of familielid. In Shanghai hebben recentelijk 18 ziekenhuizen besloten om de beveiliging in hun faciliteiten aan te scherpen. Daarvoor was maar liefst 1 bewaker per 20 ziekenhuisbedden nodig.
Je zou denken dat dergelijke berichten op grote weerzin stuiten bij de bevolking van China, maar dat blijkt lang niet altijd het geval te zijn. In juli 2012 werd een 17-jarige jongen veroordeeld voor het doodsteken van een medewerker van een ziekenhuis in Harbin. Hij had tevens 3 andere medewerkers aangevallen, waarvan hij er één in het rechteroog stak. Zijn veroordeling werd in een poll op internet echter door tweederde van de respondenten afgekeurd, wat symbool staat voor de publieke onvrede over de medische sector.
Onrealistische verwachtingen
Wat is er precies aan de hand in de medische sector van China? Er spelen meerdere problemen. De wrijving kan het gevolg zijn van slechte communicatie tussen dokter en patiënt, hoge ziektekosten, een algeheel wantrouwen in medisch personeel vanwege wijdverspreide corruptie en gebrekkige medische middelen.
Veel patiënten geloven dat de economische vooruitgang gepaard moet gaan met een evenredig verbeterde gezondheidszorg. Die verwachtingen zijn echter vaak te hoog en de bevolking begrijpt vaak onvoldoende van medische problemen en gelooft dat elke kwaal door de medici opgelost moet kunnen worden. ‘Ik betaal, dus ik word beter’, is de gedachte.
Veel van de meningsverschillen en de daaruit voortvloeiende steekpartijen zijn het gevolg van onvoldoende informatieverstrekking door de doktoren en het gebrek aan medische basiskennis bij de patiënt. Maar als je als arts 70 tot 80 patiënten per dag moet behandelen en 5 minuten per patiënt hebt, hoeveel tijd is er dan om goede uitleg te geven?
Hoge kosten
De kosten van medische zorg stijgen en hoewel sinds de hervormingen van 2009 bijna iedereen in het land voorzien is van een ziektekostenverzekering dekt die slechts een deel van de daadwerkelijk gemaakte kosten. De meeste Chinezen kunnen het zich simpelweg niet veroorloven om ziek te worden en als dat toch gebeurt kan het hen al hun bezittingen kosten. Dat drijft velen van hen tot wanhoopsdaden.
Zo bestormden in augustus 2012 300 AIDS patiënten een kantoor van de overheid in Zhengzhou, Henan. De patiënten, veelal geïnfecteerd met HIV tijdens de met besmette naalden uitgevoerde betaalde bloeddonaties in de jaren ‘90, eisten van de overheid financiële ondersteuning voor de door hen gemaakte ziektekosten.
Geregeld krijgen patiënten medische behandelingen, medicijnen en controles voorgeschreven die ze eigenlijk helemaal niet nodig hebben. Heeft het ziekenhuis net een nieuwe röntgenscanner aangeschaft, dan wil ze die investering zo snel mogelijk terugverdienen en kan ze haar personeel quota opleggen met betrekking tot het aantal uit te schrijven controles.
Ook een commissiesysteem bij de verkoop van medicijnen (meer daarover in deel 2 van dit artikel) drijft de kosten voor de patiënt verder op. De patiënt wordt er uiteindelijk de dupe van en als we kijken naar het beperkte inkomen van de meeste Chinezen (vooral buiten de grote steden) is de conclusie al snel getrokken. Onnodige medische behandelingen brengen menig Chinees aan de rand van de financiële afgrond.
Onderbetaald en overwerkt
Op elke 1.000 Chinese burgers zijn er volgens de Wereldbank gemiddeld 1,4 doktoren. Ter vergelijking, in Nederland zijn dat er 2,9. Vandaar de eerder genoemde 70 tot 80 patiënten per dag. In tegenstelling tot andere landen wordt het beroep van arts in China onderbetaald en ondergewaardeerd. Een na acht jaar afgestudeerde dokter verdient zo’n 3.000 RMB per maand (€360), ongeveer hetzelfde als een taxichaufeur. Het duurt 4 tot 5 jaar voordat hij hoofdarts kan worden en na 10 jaar werkervaring verdient hij ongeveer 10.000 RMB per maand (€1.200).
In 2011 hield een branchevereniging een enquête onder 6.000 artsen en 95% van hen was van mening dat ze onderbetaald werden. 78% zei bovendien dat ze niet wilden dat hun kinderen medicijnen zouden gaan studeren. Intussen is de regering extreem terughoudend in het verhogen van de salarissen van doktoren uit angst dat andere beroepsgroepen die door de overheid betaald worden ook direct een loonsverhoging gaan eisen.
Veel van de onderbetaalde en overwerkte artsen moeten om te kunnen overleven hun inkomen verder aanvullen met commissies van de farmaceutische industrie en ‘giften’ van patiënten. Meer daarover in deel 2.