De ontwikkelingen uit de vorige hoofdstukken werden in 2012 en begin 2013 opgeschreven, maar in China vinden veranderingen razendsnel plaats. Daarom is het volgende hoofdstuk een aanvulling op de eerder beschreven ontwikkelingen. Mobiele telefonie wordt steeds belangrijker, terwijl weibo minder populair worden. Een overzicht.
Mobiele telefonie
In september 2012 schreef ik over de markt voor mobiele telefonie in China. In dat jaar haalde China de Verenigde Staten in als grootste markt voor smartphones en eind 2013 zal deze markt in China twee keer zo groot zijn. Qua hardware ziet de top vijf van de markt er inmiddels als volgt uit: Samsung (twintig procent marktaandeel), Coolpad (sprong in een jaar van een zevende naar een tweede plaats), Huawei, Lenovo en Apple (acht procent). Deze merken worden gevolgd door nog eens vierhonderd minder bekende Chinese merken. Het is duidelijk dat Apple onder druk staat en niet alleen vanwege de recente noodzaak om haar excuses aan te bieden aan het Chinese volk.
Chinezen zijn prijsgevoelig en wisselen gemiddeld elke zes maanden van telefoon, dus de ontwikkelingen gaan razendsnel. Volgens analisten zal de groei in de hoge prijsklasse telefoons stagneren op 300 miljoen per jaar, terwijl de goedkopere modellen doorgroeien van 234 miljoen vorig jaar naar bijna 700 miljoen in 2015. De minder welvarende Chinees wisselt z’n oude model zonder mobiel internet inmiddels in voor een smartphone. De verwachting is dan ook dat Apple’s marktaandeel nog verder zal dalen, tenzij het op de proppen komt met een betaalbaar model.[i]
Google is ver te zoeken
In hoofdstuk twee schreef ik hoe de situatie met zoekmachines in China eruit zag. Ik schreef dat hoofdstuk kort nadat ik een training in search engine optimization voor Google en Baidu, China´s grootste zoekmachine, had gegeven aan bedrijven en goede doelen in Xi’an. Op dat moment had Google nog een marktaandeel van zeventien procent. Dat is inmiddels gedaald tot iets meer dan drie procent (gemeten op basis van unieke bezoeken). Google is daarmee in China vrijwel van de digitale aardbodem verdwenen, ongetwijfeld met een zetje van de Great Chinese Firewall die de zoekmachine onnodig traag maakt.
Ook marktleider Baidu heeft klappen gekregen en daalde van zo’n 80 procent naar ongeveer 66 procent marktaandeel. De nieuwe speler Qihoo, van origine een virusscanner- en browseraanbieder, heeft in minder dan een jaar een tweede positie veroverd van bijna zeventien procent. Qihoo is overigens een mooi voorbeeld hoe diverse internetbedrijven zich op aanverwante terreinen begeven om door te kunnen groeien na het behalen van een bijna-monopolie in de markt van hun oorspronkelijke core business. Tussen Google en Qihoo bevinden zich nog de kleinere zoekmachines Soso (vier procent) en Soguo (negen procent).
WeChat’s explosieve groei
In dit boek heb ik het meerdere malen over WeChat gehad, de in China mateloos populaire mobiele app. Toen ik in augustus 2012 voor het eerst over de app schreef had het iets meer dan honderd miljoen gebruikers. Inmiddels is dat gegroeid tot bijna vierhonderd miljoen, waarvan zo’n zeventig miljoen buiten China[ii].
De app doet het buiten het thuisland vooral goed in Thailand, Maleisië, India, Indonesië, de Filippijnen, Singapore en Mexico. WeChat heeft momenteel 194 miljoen maandelijks actieve gebruikers in China. Concurrenten WhatsApp en het Japanse Line hebben wereldwijd respectievelijk 250 miljoen actieve gebruikers en 150 miljoen geregistreerde gebruikers.
Het is inmiddels duidelijk dat moederbedrijf Tencent met WeChat haar pijlen op de buitenlandse markt heeft gericht, want recentelijk werd een internationale commercial met voetballer Lionel Messi gelanceerd. De commercial draait in vijftien landen, waaronder Argentinië, Brazilië, India, Italië, Mexico, Zuid-Afrika en Turkije. Tencent heeft inmiddels ook een Amerikaans team opgezet voor de promotie van WeChat.
Weixin, zoals de app in China heet, is druk bezig haar functionaliteit uit te breiden met mobiel betalen en heeft tevens als test haar eerste spelletje, LinkLink, toegevoegd. Gebruikers van Weixin en Tencent’s populaire instant messenger QQ kunnen het tegen elkaar spelen. De verwachting is dat er diverse spellen zullen volgen met (deels) betaalde functionaliteit.
Met betaalde diensten voor vierhonderd miljoen gebruikers zijn de eerste winsten voor Weixin binnen bereik. Een andere functionaliteit van de komende versie vijf release betreft de mogelijkheid om bedrijven en publieke forums te volgen, het scannen van barcodes, boeken en cd’s voor meer online informatie, bookmarking, vertaling door het scannen van tekst en Layer-achtige toepassingen.
De klad in weibo?
Eén van de meest besproken onderwerpen rondom China is natuurlijk weibo, zoals microblogs in China genoemd worden. In dit boek heb ik weibo meerdere malen de revue laten passeren, onder andere als kanaal voor relatief vrije publieke opinie en de rol bij hulp na rampen. Langzaam wordt echter duidelijk dat weibo z’n beperkingen heeft en wellicht niet de aanjager van democratie zal zijn waarop veel mensen binnen en buiten China hoopten (afgezien van het vraagstuk of democratie in China ooit mogelijk en wenselijk zal zijn).
Allereerst is gebleken dat weibo niet noodzakelijk een goede dwarsdoorsnede is van de bevolking. In hoofdstuk 26 beschreef ik nog hoe het merendeel van de gebruikers momenteel bestaat uit studenten. Enorme bevolkingsgroepen, waaronder etnische minderheden, plattelandsbevolking en migranten die in de stad laag betaald werk doen, zijn ondervertegenwoordigd op weibo. De komst van de eerder genoemde goedkope smartphones zal daar echter op termijn verandering in brengen.
Ook zetten steeds meer mensen vraagtekens bij de kracht van weibo om de landelijke politiek te veranderen. Weibo wordt door de communistische partij volop gebruikt om corruptie op lokaal niveau te traceren, maar elke vorm van kritiek op de centrale overheid wordt nog steeds verwijderd van de microblogs. Bovendien vragen enkele belangrijke opinieleiders zich af of weibo voor de communistische partij geen perfecte tool is om de mensen achter hun pc een uitlaatklep te geven zodat ze niet de straat opgaan.
Tussen 2006 en 2010 verdubbelde het aantal openbare protesten zich tot 180.000 per jaar. Het zou mij niet verbazen als weibo de afgelopen twee jaar een stagnatie heeft veroorzaakt in deze groei. Wie het nieuws uit China volgt weet dat enorme publieke ontevredenheid op weibo vaak na een paar dagen als een nachtkaars uitdooft, waarna men iets nieuws vindt om over te klagen. Weibo biedt daarmee vaak niet meer dan tijdelijk, passief activisme.
Een recent onderzoek[iii] door de tracking tool WeiboReach maakte ook duidelijk dat weibo, ondanks de groei in het aantal online Chinezen, zelfs over z’n top lijkt te zijn qua aantal berichten. Hoewel enkel het aantal berichten van ‘geverifieerde gebruikers’ gemeten werd zijn dat vaak wel de opinieleiders die discussies op weibo aanjagen. Sinds de zomer van 2012 is het aantal posts met 35 procent gedaald.
Volgens sommige experts komt de daling in het aantal berichten onder andere doordat mensen meer tijd spenderen op het eerder genoemde WeChat. Aangezien dat een platform is dat met name communicatie binnen gesloten groepen faciliteert, terwijl weibo discussies betreft in de publieke sfeer, vrezen sommigen dat WeChat een bedreiging vormt voor de in recente jaren op weibo gestarte openlijke discussies.
[i] Inmiddels is de goedkopere iPhone 5c gelanceerd en geen succes gebleken in China. Het prijsverschil was simpelweg te klein in vergelijking met de standaard iPhone. Tegelijkertijd maakt Xiaomi met haar telefoons van vergelijkbare kwaliteit maar een veel lager prijskaartje een snelle opmars.
[ii] Zie noot 5.
[iii] http://www.techinasia.com/sina-weibo-users-less-active-2013/