In het land van de Great Firewall waar platforms als Twitter, YouTube en Facebook geblokkeerd zijn schoten de afgelopen 10 jaar kopieën als paddestoelen uit de grond. Het om politieke redenen blokkeren van westerse platforms leidde in China tot een bloeiende binnenlandse internetindustrie maar ook tot zware concurrentie. Daar waar we in het westen slechts één of twee populaire sociale netwerken kennen en één microblog waren er in China meerdere klonen opgestaan die niet het voordeel hadden van ‘first entrance’ voorsprong in de markt. In tegenstelling tot hun soms lui aandoende westerse tegenpolen moesten deze platforms dus stevig blijven doorontwikkelen en innoveren om marktleider te worden en te blijven. Daardoor zijn Chinese apps hun westerse originelen in functionaliteit voorbijgestreefd en lopen deze op sommige vlakken inmiddels jaren voor. Maar inmiddels hebben westerse internetbedrijven dat in de gaten…
Voorbode
Afgelopen november mocht ik op een marketingseminar een presentatie geven over WeChat voor een zaal vol marketeers. Ik dacht na over de boodschap die ik voor hen had. Meestal presenteer ik voor ondernemers die actief zijn of willen worden in China en kan ik hen daarbij volop advies geven over e-commerceplatforms en hoe ze de populaire chat-app WeChat in kunnen zetten. Maar voor deze zaal was een andere boodschap nodig. Immers, ik ben ervan overtuigd dat WeChat niet snel de Europese markt zal veroveren. De enorme investeringen met beperkt succes die moedermaatschappij Tencent in de Verenigde Staten heeft gedaan zeggen mij genoeg. Deze marketeers zouden de app dus waarschijnlijk nooit zelf gaan gebruiken op hun thuismarkt. De boodschap die ik daarom voor hen had was, dat ze China in de gaten moesten houden omdat de internetinnovatie aldaar een voorbode is voor wat hier in het westen gaat komen.
Dat laatste begint steeds duidelijker te worden. Marketeers realiseren zich inmiddels dat chat-apps als Whatsapp (900 miljoen gebruikers) en Facebook Messenger (700 miljoen gebruikers) wel eens de toekomst zouden kunnen zijn voor het leggen en onderhouden van klantcontact. Ook zien we steeds meer innovaties die we al uit China kennen opduiken in westerse apps. Twitter, dat nooit echt bekend heeft gestaan als een product dat zichzelf blijft doorontwikkelen, voegde in augustus 2013 eindelijk de ‘conversation view’ toe. Hiermee kon je een tweet-dialoog tussen gebruikers onderling voortaan bekijken; functionaliteit die al sinds jaar en dag beschikbaar is op China’s microblog Sina Weibo. In januari van 2015 maakte Whatsapp het mogelijk om naar een website te gaan, een QR-code te scannen, je identiteit te bevestigen op een smartphone om vervolgens op MSN-achtige wijze een Whatsapp-chat via de computer te kunnen doen. Heel erg handig, maar de functionaliteit was in juli 2012 al in gebruik in WeChat.
Facebook Messenger
Maar het is toch vooral Facebook Messenger – door Facebook in april 2014 losgekoppeld van haar sociale netwerk en sindsdien als losse app te installeren – waarin te zien is hoe de Chinese internetbedrijven die vijf tot tien jaar geleden Silicon Valley klakkeloos kopieerden nu de inspiratie vormen voor hun westerse tegenpolen. Facebook Messenger gebruikt overduidelijk de blauwdruk van WeChat om zich te ontwikkelen tot een app waarin straks alles mogelijk is. Daar waar haar broertje Whatsapp in augustus 2013 spraakberichten integreerde in haar app deed Facebook Messenger dat bijvoorbeeld al in januari van hetzelfde jaar. WeChat had deze functionaliteit al sinds mei 2011 (hoewel de app Talkbox uit Hong Kong haar wel een paar maanden voorging).
Mark Zuckerberg kondigde in 2015 aan dat Messenger nieuwe manieren zal gaan bieden om je uit te drukken in chats: foto- en videomessaging, stickers die helpen emoties uit te beelden, geolocatie om je vrienden te vinden. Stuk voor stuk functionaliteit die al langere tijd beschikbaar is in WeChat. Groot nieuws was in juli 2015 de mogelijkheid om in de Verenigde Staten in Facebook Messenger via een chat geld te sturen naar vrienden; in WeChat al mogelijk sinds juni 2014. Zuckerberg verklaarde tevens dat ‘Business on Messenger’ bedrijven in staat zal stellen om via chats met consumenten te communiceren, zoals men in China al enkele jaren doet via WeChat’s official accounts.
Facebook nam in 2014 David Morcus, voormalig president bij PayPal, in dienst en maakte hem hoofd van de Messenger-divisie. Het is de taak aan Morcus om van Facebook Messenger een ecosysteem te maken naar Chinees voorbeeld. Om een dergelijke ontwikkeling mogelijk te maken lanceerde Facebook in 2015 ‘Messenger Platform’ en stelde daarmee 40 partners in staat functionaliteit te ontwikkelen binnen de app, zoals WeChat dat begin 2014 ook had gedaan in China. Met die actie had moederbedrijf Tencent het mogelijk gemaakt om in WeChat-apps van derden te starten, zoals die van e-tailer JD.com, group-buying platform Dianping, reisbureau ly.com en last-but-not-least taxi-app Didi Dache in januari 2014. Dat Facebook Messenger dezelfde kant op gaat bleek in december toen ze bekend maakte dat het in de Verenigde Staten mogelijk is om via de app een rit te bestellen bij Uber. En net zoals bij de introductiecampagne van Didi op WeChat geeft ook Uber flinke kortingen weg: maximaal $20 korting op de eerste rit. Ook ‘onze eigen’ KLM zal volgens Facebook haar klanten vanaf begin dit jaar in staat stellen om net als in WeChat vliegtickets te boeken via Messenger.
Kik
Het ziet ernaar uit dat Facebook Messenger de beste gegadigde is om het WeChat van het westen te worden. Whatsapp wordt, ondanks het hogere aantal gebruikers, door de eigenaar Facebook opzettelijk ‘lean and mean’ gehouden terwijl ze Facebook Messenger verder innoveert. De enige andere kandidaat die ik me voor kan stellen is Kik, een Canadese messaging-app. Kik, welke in oktober 2010 op de markt kwam, was volgens sommige bronnen ooit de inspiratie voor Xiaolong Zhang om WeChat te ontwikkelen voor Tencent. In augustus 2015 investeerde Tencent $50 miljoen in Kik. Kik’s CEO reageerde op de investering met de woorden:’We waren het eens dat iemand in het westen zal doen wat WeChat in China doet. De vraag was wie. We dachten beiden dat het Kik zou kunnen zijn.’ Of Kik haar droom waar kan maken en of Tencent na mislukte pogingen met WeChat daarmee via een partnership dan eindelijk voet aan de grond kan krijgen in het westen valt nog te bezien. Met ‘slechts’ 240 miljoen geregistreerde gebruikers in augustus heeft de app nog een hoop te doen voor het Facebook Messenger inhaalt.
Een ding is echter duidelijk: het westen heeft de internetinnovatie in China in de smiezen en het tijdperk waarin de kopieerder gekopieerd wordt is aangebroken.