Koerier van JD.com (foto: JD.com)
De crisis met het coronavirus (COVID-19) deelt flinke klappen uit in de e-commercesector. Ondanks mooie groeicijfers voor het laatste kwartaal van 2019 gaf Alibaba als eerste een waarschuwing uit met betrekking tot de te verwachten cijfers voor het eerste kwartaal van dit jaar. De crisis zou een negatieve impact gaan hebben. Op de Taobao- en Tmall-platforms van Alibaba wordt momenteel minder verkocht. Vooral verkoop van elektronica en kleding ondervinden problemen, mede door een beperkte vraag. Volgens de Financial Times hebben grote merken als Uniqlo, Estée Lauder en Big Eve hun dagelijkse verkopen op Alibaba’s platforms met 40 tot 80% zien dalen sinds de uitbraak van het virus.
In tegenstelling tot concurrent JD.com faciliteert Alibaba slechts het bij elkaar brengen van kopers en verkopers. JD.com heeft daarentegen eigen voorraden en een eigen logistiek netwerk en daarmee – volgens eigen zeggen – momenteel een groot concurrerend voordeel ten opzichte van Alibaba. JD zet haar logistieke netwerk tijdens de crisis zelfs in om goederen op te halen bij leveranciers die zelf geen transport kunnen regelen.
Het businessmodel van Alibaba is gebaseerd op advertentiegeld en commissies die zij ontvangt van verkopers. Maar de verkopers hebben op dit moment vaak geen voorraden omdat veel fabrieken nog gesloten zijn of ze hebben geen personeel voor hun reguliere bedrijfsvoering. Ook is er een gebrek aan koeriers om bestellingen te bezorgen. Koeriers zijn vaak ‘gastarbeiders’ van het Chinese platteland en uit kleinere steden en dorpen en door de verlenging van het Chinees Nieuwjaar blijft de helft van hen langer thuis. Alibaba sprak zelf van een beperking tot 20% van de normale capaciteit. Zoals we in het eerste deel van deze serie zagen probeert Alibaba nu tijdelijk overtollig personeel van restaurantketens in te huren voor de bezorging.
Het gebrek aan bezorgers is tevens een van de redenen waarom Alibaba het ook moeilijk heeft in haar maaltijdbezorgingsdivisie ele.me. Maar die divisie kampt ook met een afgenomen vraag omdat veel burgers bang zijn voor besmetting door de restaurantmedewerkers en bezorgers en dus liever zelf koken. Zoals we hebben gezien in het eerste deel van deze serie levert dit momenteel een sterke groei op voor de markt van thuisbezorging van (verse) boodschappen. Alibaba is actief in deze markt met Hema, Taoxianda en ele.me – de laatste meldde negenmaal zoveel orders voor supermarktproducten dan in een vergelijkbare periode vorig jaar -, maar dit zal het verlies van de e-commerceplatforms en Alibaba’s traveldivisie Fliggy, die veel boekingen kosteloos heeft moeten laten annuleren, niet kunnen compenseren. Wel wordt er gehoopt dat het gedwongen gebruik van deze diensten, alsmede office software als DingTalk die we besproken hebben in het tweede deel van deze serie, gebruikers in de toekomst meer zal binden aan deze diensten.
Hulp aan kleine ondernemers
Kleine ondernemers in China worden het zwaarste getroffen door de crisis. Velen zitten gevangen in een dilemma; moeten ze hun zaak voorlopig gesloten houden en een faillissement riskeren, of moeten ze weer opstarten met de gevaren van besmettingen voor zichzelf en hun personeel? De horecasector in China heeft het momenteel zwaar te verduren. Veel restaurantketens werden tijdelijk gesloten en in Beijing hield slechts 13% van de 87.000 restaurants in de stad haar deuren open tijdens Chinees nieuwjaar.
Boeren hebben het ook zwaar. De hele logistieke keten is verstoord: versmarkten blijven gesloten, logistieke stromen zijn onderbroken, er heersen personeelstekorten en grossiers doen minder inkopen dan gewoonlijk. Normaal gaat het Chinees Nieuwjaar gepaard met een piek in verkopen, maar die bleef nu uit.
Andere indicatoren van de impact van de crisis zijn recente cijfers van QuestMobile die aantoonden dat er 40% minder bezoeken aan travel-platforms zijn en 36% minder dagelijkse gebruikers van apps voor korte-afstandsreizen (online maps, ride-hailing, e.d.) zijn. Ride-hailing marktleider Didi Chuxing zag tijdens Chinees Nieuwjaar 60% minder gebruik dan vorig jaar.
Nu zijn het de tech- en internetbedrijven, die deze kleine ondernemers als klant hebben, die te hulp schieten. Zoals we hebben kunnen zien in de voorgaande drie artikelen dragen ze hun steentje bij aan de strijd tegen het coronavirus. Ze hebben donaties gedaan voor de bestrijding van het virus, of hebben bepaalde producten en diensten in bepaalde omstandigheden tijdelijk gratis gemaakt.
Laten we eens een aantal bijdragen van de grote spelers op een rijtje zetten.
Alibaba
- Alibaba doneerde 1 miljard RMB (€132 miljard) aan ziekenhuizen in Wuhan en Hubei voor medische artikelen.
- Op haar Taobao-platform riep ze een halt toe aan woekerprijzen voor mondkapjes en andere medische artikelen.
- Voormalig voorzitter Jack Ma doneerde persoonlijk 20 miljoen RMB aan de Chinese Technische Academie voor onderzoek t.b.v. bestrijding van het virus.
- Om de kosten voor handelaren te minimaliseren zette Alibaba voor periodes variërend van twee tot zes maanden een deel van de servicekosten en commissies stop op marktplaats Tmall, logistiek netwerk Cainiao en local services divisie Koubei.
- Taobao, Tmall en Cainiao hebben daarnaast een fonds opgericht om stijgende logistieke kosten voor online handelaren af te wenden.
- MyBank, de door Ant Financial gesteunde online bank, biedt Taobao en Tmall handelaren uit de provincie Hubei een totaal van 10 miljard RMB aan leningen van 12 maanden aan met lage rentetarieven of volledige rentevrijstelling. Nog eens 10 miljard is bedoeld voor handelaren in de rest van het land.
- Online handelaren kunnen zonder beperkingen gebruik maken van de Taobao livestreaming tools.
- Enterprisesoftware DingTalk wordt kosteloos aangeboden aan thuiswerkers, docenten en studenten (zie deel 2).
- Alibaba’s Hema (Freshippo) supermarkten huren tijdelijk overtollig personeel in van restaurantketens als Xibei.
- Doordat een hoop mensen hun huis niet willen of mogen verlaten zijn er nogal wat gehuurde spullen die niet op tijd geretourneerd worden. Normaal zou dat leiden tot een slechte beoordeling in Ant Financial’s kredietwaardigheidssysteem Sesame Credit. Ant Financial heeft echter besloten deze functionaliteit voorlopig maar even uit te schakelen.
- Ele.me, Alibaba’s maaltijdbezorgdienst, ondersteunt ziekenhuispersoneel met maaltijdleveringen en biedt haar bezorgers extra financiële steun en een fonds voor medische kosten.
Docent gebruikt Alibaba’s DingTalk (foto: Alibaba).
Tencent
- De Tencent Charity Foundation doneerde 300 miljoen RMB aan de overheid voor de strijd tegen het virus. De helft daarvan is bedoeld voor mondkapjes en andere medische goederen.
- In februari kondigde Tencent een extra donatie van 1 miljard RMB aan, alsmede de oprichting van een fonds van 1,5 miljard RMB t.b.v. openbare gezondheid.
- Tencent’s WeChat Pay en online verzekeraar WeSure bieden tot eind februari financiële steun aan kleine handelaren die met het virus in het ziekenhuis zijn opgenomen. Handelaren die actief deelnemen aan het ‘Gift upon Payment’ incentive programma, waarin handelaren beloond worden voor het stimuleren van mobiele betalingen via een QR-code, kunnen een aanvraag indienen voor maximaal 30 dagen financiële steun t.w.v. 1.000 RMB per dag. Indien verstrekt hoeft dit bedrag niet terugbetaald te worden.
JD.com
- JD.com heeft diverse steunmaatregelen aangekondigd voor de 250.000 handelaren op haar platform, waaronder kostenverlaging (vooral voor handelaren uit Hubei), financiële en logistieke ondersteuning, technische support, renteloze leningen en extra snelle ‘on-boarding’ voor nieuwe handelaren die gebruik willen maken van de diensten van JD Logistics.
- Op 11 februari opende JD.com een speciaal verkoopkanaal voor boeren die getroffen zijn door de crisis.
- Net als Alibaba waakt ook JD.com voor het ontstaan van woekerprijzen op het marktplaatsdeel van haar platform.
Pinduoduo
- Pinduoduo, het social commerce-platform dat vooral populair is buiten de grote steden, staat handelaren op haar platform bij met subsidies en versoepelde vereiste levertijden.
- Op 10 februari startte Pinduoduo een speciale campagne om producten ‘direct van het land’ te verkopen vanuit 400 agrarische regio’s in het land, waaronder 230 die officieel erkend zijn als arm.
- Pinduoduo maakte 500 miljoen RMB beschikbaar voor subsidies aan consumenten in de vorm van coupons en kortingen om de verkoop van producten aan te jagen.
- Per bestelling doneert het bedrijf 2 tot 3 RMB aan de boeren als subsidie voor logistieke kosten.
Meituan
- Meituan opende een fonds van 200 miljoen RMB om te zorgen voor medisch personeel, in eerste instantie alleen in Wuhan. Ook doneert Meituan 1.000 gratis maaltijden per dag aan medisch personeel.
- Meituan maakte haar shared bikes gratis beschikbaar voor medisch personeel (een maatregel waarvan ik me serieus afvroeg of het zo’n goed idee was, aangezien het virus korte tijd op objecten kan overleven en gedeelde objecten daarmee een risico vormen). Later kwam Meituan met veiligheidsmaatregels voor ‘contactloos fietsen’.
- Meituan zet een fonds van 350 miljoen RMB apart voor steun aan handelaren en maakte 10 miljard RMB beschikbaar voor lage-renteleningen. Ook verlaagde het haar normaal belaste verkoopcommissies in Wuhan.
Overigen
- Baidu stelde een R&D-fonds van 300 miljoen RMB beschikbaar, evenals AI-technologie en rekencapaciteit op haar servers.
- Tencent, Alibaba en Bytedance hebben allen hun videoconferencingsoftware gratis beschikbaar gemaakt.
- Zoekmachine Qihoo 360 beloofde 15 miljoen RMB aan medische goederen.
- AI-bedrijf IFlyTek doneerde 10 miljoen RMB en een half miljoen aan goederen.
- Caocao Mobility, de ride hailing-divisie van autofabrikant Geely heeft voor inwoners en medisch personeel in Wuhan haar transportdiensten met 100 voertuigen en 300 chauffeurs gratis gemaakt. De vloot wordt ingezet voor niet-coronagerelateerde medische spoedgevallen en levering van eten en medicijnen aan woongemeenschappen in de stad.
- Ook marktleider in ride-hailing, Didi Chuxing, heeft een vloot met ruim 1.300 chauffeurs beschikbaar gesteld in Wuhan. Geely en Didi hebben beiden afzonderlijk 200 miljoen RMB gedoneerd in een fonds.
Geely chauffeur in Wuhan (bron: Geely).
Op 1 februari hadden bijna 150 Chinese tech-bedrijven gezamenlijk 4 miljard RMB gedoneerd aan hen die getroffen zijn door de crisis. Bezoek voor nog meer voorbeelden van liefdadigheidsprojecten van de techsector in China Technode’s Tech for Good-archief.
Als het aan de techsector in China ligt komt het land de coronacrisis niet alleen snel te boven, maar komen ze zelf ook sterker uit de strijd. Na een periode waarin de sector regelmatig kritiek te verduren heeft gekregen van de Chinese consument is het ook een uitstekende kans om een stukje maatschappelijke verantwoordelijkheid te tonen.
Allemaal mooie initiatieven, maar een cynicus zal zich ongetwijfeld afvragen of de motivatie altijd even zuiver is. Als deze kleine ondernemers over de kop gaan kan het desastreus zijn voor het bedrijfsresultaat van de internetbedrijven op lange termijn. Ook worden veel diensten die voorheen toch al niet zo succesvol waren nu gratis beschikbaar gesteld (zoals we in deel 2 hebben gezien) en hoopt men ongetwijfeld dat er na de crisis gebruikers blijven hangen. En natuurlijk wordt alle liefdadigheid breed uitgemeten in de pers. Op de corporate sites van Alibaba en JD staan bijna dagelijks nieuwe berichten over hun goede daden. Maar laten we het positief bekijken. De manier waarop de sector, al dan niet onder druk van de overheid en al dan niet uit winst- en publiciteitsbelangen, samenkomt is indrukwekkend.
Maar voor sommigen zijn de bijdragen nooit genoeg. Tijdens een recente persconferentie deed een hoge ambtenaar van het Ministerie van Binnenlandse Zaken in China zijn beklag dat de tech-bedrijven meer moeten doen om de overheid te ondersteunen met digitale tools en technische ondersteuning. Tencent en Alibaba zouden in plaats van het doen van omvangrijke donaties volgens hem software moeten ontwikkelen om gemeenschapswerkers te helpen het virus te traceren. Volgens China’s netizens was de ambtenaar een perfect voorbeeld van een overheid die te veel leunt op de vrijgevigheid van de burgers en ondanks hun verantwoordelijke positie zelf te weinig doet.
Lees ook de andere delen in deze reeks over tech in tijden van corona.
Nog geen genoeg van Tech in tijden van corona? Luister dan eens naar deze podcasts:
Techbuzz China Ep. 60: Wuhan Coronavirus: Impact on China Tech (lees ook de bijbehorende Extra Buzz nieuwsbrief)
China Tech Talk 88: Coronavirus & China tech: Winners and losers