Het is weer kersttijd en dit jaar mogen we ons voor de zesde keer in de bioscoop vergapen aan een nieuwe Peter Jackson verfilming van Tolkiens werk: The Hobbit 3: Battle of the Five Armies. In de film speelt de kwaadaardige, vuurspuwende draak Smaug een belangrijke rol. De naam van de draak wordt vaak verkeerd uitgesproken als ‘smog’, maar daar houdt ook elk mogelijke overeenkomst met China op.
Chinese draken zijn namelijk van een heel ander kaliber dan de vuurspuwende, vliegende monsters die we kennen uit sprookjes, films en videogames als Skyrim. We reizen van Midden Aarde naar het Middenrijk (de letterlijke vertaling van China’s naam) om de Chinese draak te leren kennen.
Symbool voor kracht en geluk
De Chinese draak heeft normaal geen vleugels (hoewel er varianten bestaan met vleermuisvleugels aan de voorpoten), maar heeft een lang, slangachtig lichaam met vier poten. Hij wordt niet gezien als een dreigend monster, maar staat symbool voor kracht en geluk, wat hem erg populair maakt onder de bevolking. Door dit verschil in imago vermijdt de Chinese regering de draak het liefst als symbool voor China. Draken moeten echter met respect behandeld worden en een reclamecampagne van Nike waarin een basketballer een kwade Chinese draak verslaat werd in China gezien als een enorme belediging.
Chinese draken hebben op magische wijze de macht over water. Boeddhisten in China beweerden daarom dat draken rampen konden aanrichten in de vorm van stormen, droogte en overstromingen als een mens hen kwaad maakte. Ook regenbogen werden beschouwd als manifestaties van draken. Draken konden niet alleen onderwater wonen, maar ook vliegen of opgekruld op bergen liggen, zoals in Huanglong (Gele Draak). Dat is overigens niet de enige plek in China die vernoemd is naar draken. Wat dacht je van Black Dragon Pool in Lijiang of de Dragon Backbone Rice Terraces van Longji?
Twee vroege Chinese keizers, Yandi en Huangdi, waren volgens mythen afstammelingen van draken. Aangezien Chinezen deze keizers beschouwen als hun voorvaders noemen ze zichzelf ook wel ‘afstammelingen van de draken’. Draken werden tevens het symbool van de keizers, vooral gele en gouden draken met 5 klauwen aan elke poot.
Beeldhouwwerken van draken zijn daarom terug te vinden in keizerlijke paleizen en graftomben. Draken met 4 klauwen behoorden tot de edelen en draken met 3 klauwen behoorden tot het gewone volk. Incorrect gebruik van een afbeelding van het aantal tenen werd tijdens de Ming-dynastie beschouwd als verraad, met als straf de executie van de hele clan die de regels overtreden had.
In de astrologische dierenriem vormt de draak een van de jaren in de Chinese kalender; een jaar waarin het krijgen van kinderen zeer populair is. Geboren worden in het jaar van de draak betekent dat je ambitieus en dominant zal zijn, net als de keizer.
Negen
Nummer 9 is een belangrijk getal in China; het is het hoogst mogelijke enkelvoudige nummer en tevens het nummer van de keizer. Het nummer is ook sterk verbonden met de Chinese draak, bijvoorbeeld door het aantal schubben (9 x 13), het aantal kinderen van de draak en de ‘negen-drakenschermen’ die in veel paleizen te zien zijn en 9 verschillende draken tonen.
Chinese draken zijn opgebouwd uit negen elementen van een aantal andere dieren: de kop van een kameel, de ogen van een demon, de hoorns van een hert, de nek van een slang, de buik van een schildpad, 117 schubben van een karper, de klauwen van een adelaar, de voetzolen van een tijger en de oren van een koe. Sommige draken horen overigens met hun hoorns, niet met hun oren. Daarnaast hebben alleen draken met een bult op hun hoofd (chimu) de vaardigheid om te vliegen, zonder dat ze daar fysieke ledematen als vleugels voor nodig hebben. Draken krijgen hun kracht van een ‘parel der wijsheid’ die ze onder hun kin bewaren.
Draken zijn bang voor ijzer (ze kunnen gedood worden met een magisch zwaard), tijgers (de enige dieren die sterk genoeg zijn om met een draak te vechten), duizendpoten (kunnen in hun neus kruipen en hun hersenen opeten) en vuur. Het moge duidelijk zijn dat Chinese draken dus geen vuur spuwen.
Het Chinese woord voor draak is lóng en in klassieke Chinese teksten worden wel 100 verschillende draken beschreven. Ze kunnen echter gegroepeerd worden in 9 categorieën: draken met hoorns (ze horen met hun hoorns en zijn de sterkste draken), draken met vleugels, hemelse draken (die de woningen van de goden bewaken), spirituele draken (die wind en regen maken voor de mensheid), draken die verborgen schatten bewaken (zoals de ‘parel der wijsheid’) en tevens aardbevingen en vulkaanuitbarstingen beheersen, kronkelende draken die onderwater wonen, gele draken (de meest vereerden, tevens vaak afgebeeld op de kleding van de keizer), aarddraken (beheersen de rivieren en grondwater) en de vier drakenkoningen. Chinese mythologie spreekt van vier drakenkoningen, voor de zee en in elke windrichting een, die in onderwaterpaleizen woonden en een menselijke vorm konden aannemen.
Zonen van de draak
De draak heeft ook 9 zonen, welke als volgt beschreven worden en die je op verschillende plekken tegenkomt in China:
- Baxia: grote schildpad die graag zware dingen draagt, zoals gedenkstenen. Hij vertegenwoordigt tevens lang leven.
- Chiwen: hagedisachtige draak zonder staart die van slikken houdt en vaak op de nokken van daken wordt geplaatst om kwade invloeden of vuur (bij uitslaande brand) door te slikken.
- Pulao: draak die schreeuwt bij het zien van dolfijnen of walvissen. Zijn afbeelding wordt vaak gebruikt als handvat van een bel.
- Bi’an: heeft de vorm van een tijger, houdt van rechtspraak en waakt over de poorten van gevangenissen.
- Taotie: heeft de vorm van een wolf en heeft de kracht om een huishouden rijkdom te brengen en staat vaak afgebeeld op tafelgerei.
- Gongfu: brengt geluk aan water en wordt daarom vaak afgebeeld op bruggen e.d.
- Yazi: jakhalsachtig wezen, houdt van doden en wordt gebruikt op handvatten van zwaarden.
- Suanni: leeuwachtig wezen, zit en observeert graag en is vaak afgebeeld aan de voet van Boeddhistische beelden.
- Qiuniu: draak die van muziek houdt en vaak afgebeeld wordt op muziekinstrumenten.
Varianten op de negen zonen zijn:
- Chaofeng: leeuwachtig beest dat van steile kliffen houdt en op de hoeken van daken wordt geplaatst.
- Bixi/Fuxi: heeft de vorm van een chilong (hoornloze draak), houdt van literatuur en wordt vaak afgebeeld bij grafmonumenten.
- Jiaotu: lijkt op een mossel of slak en wordt vanwege zijn geslotenheid vaak afgebeeld op deuren.
 Baxia |  Taotie |  Chiwen |
De draak en zijn zonen zijn overigens niet de enige mythologische wezens in China. Andere veel voorkomende wezens zijn de Qilin, welke lijkt op een soort draak met hoeven, en de Fenghuang (Chinese phoenix).
De oudste afbeeldingen van draken die men gevonden heeft dateren van zeven eeuwen geleden. In oude tijden geloofden Chinezen dat opgegraven dinosaurusbotten in feite drakenbotten waren. Het huidige woord voor dinosaurus is nog steeds ‘kong long’ (vreselijke draak). Tegenwoordig worden draken nauwelijks meer als daadwerkelijk bestaande wezens beschouwd, maar hun aanwezigheid leeft voort in diverse festivals als het Lentefestival (Chinees Nieuwjaar, waarbij dansen met drakenpoppen gebruikelijk zijn) en Drakenbootfestival (waarbij er roeiwedstrijden worden gehouden in boten met drakenkoppen). Al met al vormt de draak een onlosmakelijk onderdeel van de Chinese cultuur en verhoogt hij de mystiek van het land.